Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου 2008

Βιβλιοπαρουσίαση: Η προλεταριακή εμπειρία


Πως μπορείς να μελετήσεις έναν κλάδο, π.χ. των κατασκευών;
(για να μην πούμε όλη την τάξη)

Μπορείς καταρχήν να κάνεις μια ανάλυση των αντικειμενικών συνθηκών που επικρατούν στον κλάδο: δηλαδή, τόσοι είναι οι οικοδόμοι, οι χειριστές, οι μηχανικοί, τόσοι οι μετανάστες, έτσι αμείβονται, αυτά τα μηχανήματα χρησιμοποιούν, τόσες ώρες δουλεύουν κ.α. πολλά.

Μπορείς να κάνεις μια ιδεολογική ανάλυση: οι σοσιαλδημοκράτες παρεμβαίνουν και ισχυρίζονται αυτά και έχουν τόση δύναμη κτλ., οι ΚΚΕδες ελέγχουν χρόνια την ομοσπονδία οικοδόμων και παρεμβαίνουν με συγκεκριμένο τρόπο και λένε και κάνουν αυτά κτλ., η Πρωτοβουλία Οικοδόμων λέει αυτά και κάνει αυτά κτλ.

Μπορείς να κάνεις μια ιστορική ανάλυση των στιγμών αγώνα (αλλά και συναίνεσης): π.χ. τι έγινε στο Μετρό, στο Ελ.Βενιζέλος, στα Ολυμπιακά Έργα, πως οργανώθηκαν οι εργάτες, τι γίνεται στα εργοτάξια και στις εταιρείες σήμερα, τι ιστορία υπάρχει σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη κ.α. Και πως αυτοί οι αγώνες επηρέασαν/άλλαξαν τον κλάδο.

Πως όμως μπορείς να συγκεράσεις όλα τα παραπάνω επίπεδα ανάλυσης,
στον πραγματικό χρόνο και χώρο, στην πραγματική εμπειρία, ΣΗΜΕΡΑ;

Το βιβλίο «Η προλεταριακή εμπειρία» που κυκλοφόρησε πρόσφατα συνεισφέρει σε αυτό το πράγμα. Πρόκειται για ένα άρθρο του 1952 του Κλωντ Λεφόρ (μέλος τότε της ομάδας Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα στη Γαλλία) που βάζει στην ουσία, θεωρητικά-μεθοδολογικά, τα θεμέλια της εργατικής έρευνας και αναδεικνύει το εξής: ότι η εργατική έρευνα, οι συνεντεύξεις, οι αυτό-βιογραφικές αναφορές των εργατών, οι μαρτυρίες, συμπυκνώνουν σε πραγματικό χρόνο και τα τρία παραπάνω πεδία ανάλυσης: τις αντικειμενικές συνθήκες μέσα στον κλάδο, την ιστορία του κλάδου, τις ιδεολογικές παρεμβάσεις μέσα στον κλάδο.
Και συνάμα λένε το τι κάνουν, πως συμπεριφέρονται τελικά οι εργάτες, σε συνάρτηση με όλα αυτά (συνθήκες, ιστορία, ιδεολογία), ΣΗΜΕΡΑ, ΤΩΡΑ.

Πρόκειται για ένα κείμενο-σταθμό για όσους δεν βασίζονται σε θεωρητικά σχήματα για να μιλήσουν για την εργατική τάξη αλλά μελετούν καθημερινά την συμπεριφορά και την ιστορία της. Και για όσους οι εργατικές μαρτυρίες δεν τους φαίνονται κάτι το «αντικειμενικό», ο Λεφόρ είναι ξεκάθαρος:

«Μόνο όταν οι απαντήσεις είναι προσαρμοσμένες σε ένα συγκεκριμένο υποκείμενο μπορεί η μια απάντηση να παραπέμψει στην άλλη και όλες μαζί, επαληθευμένες ή διαψευσμένες, να παράξουν κάποιο νόημα, να αναφερθούν σε μια εμπειρία ή ένα σύστημα ζωής και σκέψης που θα μπορούσε να ερμηνευθεί.»

Τέλος, θα πρέπει να πούμε ότι στο βιβλίο, η ανάδειξη της σημασίας μελέτης της προλεταριακής εμπειρίας, δεν γίνεται αυθαίρετα, αλλά συνδέεται με την κριτική των υπόλοιπων τρόπων θέασης της εργατικής τάξης, π.χ. με τον οικονομίστικο τρόπο θέασης της τάξης από τους λενινιστές, και εν τέλει με τον τρόπο εργατικής πολιτικής που επιλέγουμε.



Ακολουθεί ένα απόσπασμα από το βιβλίο (οι υπογραμμίσεις δικές μας):

«Δυο εργάτες που βρίσκονται μέσα σε πολύ διαφορετικές συνθήκες έχουν το κοινό πως αμφότεροι υπόκεινται σε μια μορφή εργασίας και εκμετάλλευσης που είναι στην ουσία η ίδια και που τους απορροφά τα τρία τέταρτα της προσωπικής τους ζωής. Μπορεί οι μισθοί τους να παρουσιάζουν αισθητές διαφορές, μπορεί οι συνθήκες στέγασης τους ή ακόμα και η οικογενειακή ζωή που έχουν να μην είναι συγκρίσιμες, παραμένει ωστόσο το γεγονός πως ο ρόλος τους ως παραγωγοί και χειριστές μηχανημάτων, όπως και η αλλοτρίωση στην οποία υπόκεινται είναι κατά βάθος ταυτόσημες. Στην πραγματικότητα, όλοι οι εργάτες το γνωρίζουν αυτό. Αυτό άλλωστε είναι που τους επιτρέπει να διατηρούν σχέσεις οικειότητας και αμοιβαιότητας, ενώ στην ουσία δε γνωρίζονται μεταξύ τους, πράγμα που γίνεται αντιληπτό με την πρώτη ματιά από κάθε αστό που εισχωρεί σε μια προλεταριακή γειτονιά».

Δεν υπάρχουν σχόλια: